ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΑΒΟΥΚΑΡΑ «Πρὸς Ἰουδαῖον ὁ αὐτὸς διελέχθη».

Πολλοί είναι αυτοί, κυρίως εκ των αιρέσεων προερχόμενοι, που ισχυρίζονται ότι γνωρίζουν την Αγία Γραφή, και άλλοι τόσοι είναι αυτοί που παίρνουν πολλά χωρία της κατά γράμμα.

Είναι όμως έτσι η ορθή ερμηνεία ή μήπως με την αυθαίρετη και κατά γράμμα ερμηνεία της φτάνουν να βγάλουν τον Θεό ψεύτη όπως ο Ιουδαίος στον διάλογό με τον  Θεόδωρο Αβουκαρά Επίσκοπο Καρών;

Ακολουθεί το κείμενο και η ελεύθερη μετάφρασή του.

Πηγή: PG 97, 1529D- 1533D.

Ιουδαίος: Εγώ σοι,φησίν, εκ των Γραφών διαλέγομαι, ουδέν γαρ έτερον οίδα παρά ταύτας.

Ιουδαίος: Εγώ σου λέγω πως εκ των Γραφών διαλέγομαι, τίποτα άλλο δεν αναγνωρίζω εκτός από αυτές.

Χριστιανός: Ουδέ εγώ ταύτας αποβάλλομαι.Αλλά δει με τοις παρούσιν ακροαταίς προδιαστείλαι, πως νοώ τας Γραφάς.Ώσπερ ει τις εισελθών εν οικία εζωγραφημένη Παύλου, ει τύχοι, θεάσοιτο την εικόνα, είπη δακτυλοδεικτών, ότι ούτος ο Ταρσεύς Παύλος, ος συνευδοκών ειστήκει τη αναιρέσει Στεφάνου, ος παρά των αρχιερέων επιστολάς ειληφώς εις Δαμασκόν ώρμησε, πορθών , και φυλακίζων τους Χριστιανούς. Ούτός εστι θεία δυνάμει μετατεθείς επί τον Χριστιανισμόν οπτασία, και κήρυξ, και διδάσκαλος των εθνών γενόμενος, και τα τούτοις όμοια λέγοι, ο τη εικόνι του Παύλου ενατενίζων, ταύτα δη πάντα επί τον εικονιζόμενον Παύλον, ου εστιν εκείνη εικών, αναφέρεται, ουκ επί την ζωγραφίαν, η τα χρώματα. Ει δε είποι· Ου καλώς ιστόρησεν ο ζωγράφος τον Παύλον· πλατείς γαρ υπερβολικώς τους ώμους αυτού πεποίηκεν, και τον οφθαλμόν αυτού ουκ ευστόχως εζωγράφησεν, και τα σκέλη λεπτά η κολοβά ειργάσατο, και όσα ταύτα · ουκ επί τον εκτυπούμενον αναφέρονται, αλλ’εν μόνη περιγράφονται τη εικόνι. Ούτω και εν τη Γραφή περί των αγίων ειρημένα · τα μεν εις τον δι’εκείνων εικονιζόμενον και προτυπούμενον Χριστόν αναφέρονται · τα δε εις αυτούς, και μόνους περιίστανται.Αρέσκει σοι , ω Ιουδαίε, η τοιαύτη της Γραφής ανάγνωσις, και ανάπτυξις;

Χριστιανός: Ούτε εγώ τις αποβάλλω τις Γραφές.Αλλά είναι ανάγκη να πληροφορήσω τους ακροατές, πως κατανοώ τις Γραφές.Όπως, εάν κάποιος μπει σε ένα σπίτι και τύχει να δει την εικόνα του Παύλου, και πει δείχνοντας με το δάκτυλο του ότι, αυτός είναι ο Παύλος από την Ταρσό, ο οποίος φύλαγε τα ρούχα  κατά τον λιθοβολισμό του Στέφανου, και από τους αρχιερείς επιστολή είχε πάρει προς καταδίκη των Χριστιανών, και στη Δαμασκό πήγαινε με σκοπό  να φυλακίσει τους Χριστιανούς που θα έβρισκε.Αυτός που με τη θεία δύναμη μετατέθηκε στον Χριστιανισμό εξαιτίας της οπτασίας, και κήρυκας και διδάσκαλος των εθνών έγινε. Όλα αυτά  που θα λέει, αυτός που την εικόνα του Παύλου θα βλέπει, στον ίδιο τον Παύλο θα τα αποδίδει και όχι στην εικόνα του Παύλου η στα χρώματα της εικόνας που βλέπει εκείνη τη στιγμή.

Εάν όμως αυτός που βλέπει την εικόνα πει ότι δεν τον ζωγράφισε καλά τον Παύλο ο τεχνίτης, πολύ πλατύ στους ώμους τον έκανε τον Παύλο στην εικόνα, και τον οφθαλμό του σωστά τον ζωγράφισε, και τα σκέλη του λεπτά η κολοβά τα έχει ζωγραφίσει, και όσες τέτοιες παρατηρήσεις κι αν πει ο βλέπων την εικόνα του Παύλου,σ’αυτή την περίπτωση  δεν θα αναφέρονται στον ίδιο τον Παύλο, αλλά μόνον στην εικόνα που είναι ζωγραφισμένη.Έτσι ακριβώς και στην Γραφή , τα περί των αγίων λεγόμενα, τα μεν αναφέρονται στον εικονιζόμενο Χριστό που προεικονίζεται και προτυπούται, τα δε σε αυτούς τους αγίους και μόνον μένουν.Σου αρέσει, ω Ιουδαίε, αυτός ο τρόπος της ανάγνωσης της Γραφής και η ανάπτυξή της.

Ιουδαίος: Ουχί. Ου δέχομαι γαρ τούτο, αλλά πάντα κατά το γράμμα, οίον τα εις Δαυΐδ λεγόμενα, εις εκείνον μόνον νοώ· και τα εις Αβραάμ, και εις Ισαάκ, και Ιακώβ, και Ιούδαν, και τους λοιπούς ωσαύτως.

Ιουδαίος: Όχι.Δεν το δέχομαι αυτό, αλλά πάντα κατά το γράμμα τα δέχομαι, όπως τα λεγόμενα στον Δαυΐδ, τα οποία μόνον σε αυτόν τα καταλαβαίνω κατά γράμμα, ομοίως και αυτά που ελέχθησαν στον Αβραάμ, στον Ισαάκ , και στον Ιακώβ.

Χριστιανός:  Βλέπεις τι λέγεις, και γίνωσκε, ότι μετά την φράσιν και διάληψιν, ψεύστην εν πολλοίς ποιείς τον Θεόν;

Χριστιανός:  Βλέπεις τι λες, και μάθε, ότι μετά αυτή την φράση και έτσι χωριστά όπως τα εκλαμβάνεις,  θα βγάλεις ψεύτη τον Θεό.

Ιουδαίος: Πως λέγεις;

Ιουδαίος: Πως το λες αυτό;

Χριστιανός:  Ουκ είπεν ο Θεός Αβραάμ, «Ταύτην πάσαν την γην ην οράς, σοι δώσω αυτήν, και τω σπέρματί σου;»

Χριστιανός: Δεν είπε ο Θεός στον Αβραάμ «Όλη αυτή τη γη την οποία βλέπεις, σ’ εσένα θα την δώσω και στους απογόνους σου;»

Ιουδαίος: Ναι.

Ιουδαίος : Ναι.

Χριστιανός:  Εκυρίευε δε της γης εκείνης Αβραάμ ποτε;

Χριστιανός: Κυρίευσε ποτέ ο Αβραάμ εκείνη τη γη που του υποσχέθηκε ο Θεός;

Ιουδαίος: Πως γαρ, ο μήτε βήμα ποδός εσχηκώς εκείσε; θάψαι γαρ την Σάρραν ουκ ηδυνήθη, έως ου τόπον ηγόρακεν.

Ιουδαίος: Πως είναι δυνατόν, ο Αβραάμ να την κυρίευσε τη γη που του υποσχέθηκε ο Θεός ,ενώ δεν έκανε ούτε ένα βήμα πάνω σ’αυτή , αλλά και την Σάρρα  δεν μπορέσει να την θάψει εκεί μέχρις ότου τον τόπο ηγόρακεν;

Χριστιανός: Ουκούν ο του Θεού Λόγος διέπεσεν;

Χριστιανός : Άρα ο Λόγος του Θεού εξέπεσε, δεν βγήκε αληθινός.

Ιουδαίος: Μέλλει, φησίν, δούναι αυτοίς την γην.

Ιουδαίος: «Θα την δώσει» , είπε, «Θα την δώσει» τη γη σ’αυτούς.

Χριστιανός:  Αλλ’ουχ ούτως είπεν ο Θεός, ότι Μέλλω τοις τέκνοις σου δούναι αυτήν, αλλά, «Σοι και τω σπέρματί σου». Ωσαύτως τω Ιακώβ είπεν,ότι «Ταύτην την γην, ην έδωκα τοις πατράσιν σου, τω Αβραάμ και Ισαάκ, σοι δώσω αυτήν, και τω σπέρματί σου μετά σε». Και ουδέ Ιακώβ έσχε βήμα ποδός· αλλά εν αλλοτρία γη εν Αιγύπτω τετελεύτηκεν.Οράς, ότι ο ούτως νοών τας Γραφάς, τον Θεόν ποιείς ψεύστην; 

To ότι δε και προς τον Ιακώβ είπεν· «Έθνη και συναγωγή των εθνών, εκ σου εξελεύσονται;» Που δε, η πως εκ του Ιακώβ τα έθνη εγεννήθησαν; και πάλιν είπεν αυτώ, ότι «Προσκυνήσουσίν σοι υιοί του πατρός σου, και αυτός, και το σπέρμα σου κυριεύσει αυτών». Πως είπεν, Οι αδελφοί σου, πληθυντικώς; καίτοιγε ουκ έσχεν ει μη ένα αδελφόν τον Ησαύ· που δε και προσεκύνησεν ο Ησαύ τω Ιακώβ; τουναντίον δε μάλλον ο Ιακώβ επτάκις επί την γην προσεκύνησεν τω Ησαύ, και δεσπότην εκάλεσεν· και δεδοικώς, και τρέμων αυτόν διετέλεσεν όλον τον βίον αυτού.Αλλά, και μετά τοσαύτα έτη εξελθόντων αυτών εξ Αιγύπτου, εδήλωσεν Μωυσής τω πρώτω και άρχοντι των υιών Ησαύ, ότι «Αδελφοί υμών εσμεν· μηνύσατε ημίν διαβήναι μόνον δια της γης υμών· οδώ βασιλική πορευσόμεθα· ουκ εκκλινούμεν δεξιά και αριστερά· αλλά το ύδωρ και τον άρτον τιμής αγοράσομεν, έως αν διαβώμεν εις την γην, ην έδωκεν ημίν ο Θεός». Και αντεδήλωσεν αυτοίς, ότι «Ουχί· εάν διαβήτε δια της γης μου, εξελευσόμεθα, και αποκτενούμεν υμάς». Και ουκ ανέτρεψεν τούτο ο Θεός, αλλά και μάλλον υπεκύρωσεν, και αντέσχυρεν λέγων, ότι «Την γην ταύτην, ην δέδωκα τω Ησαύ, μη πλησιάσητε αυτοίς» και τα εξής. Που ουν επλήρωσεν ο Θεός τω Ιακώβ, α είπεν, ότι «Προσκυνήσουσί σοι υιοί του πατρός σου, και οι αδελφοί σου, και συ, και το σπέρμα σου κυριεύσει αυτών» και τα ταύτα; Οράς, ω  Ιουδαίε, ότι πανταχού τον Θεόν ψεύστην ποιείς δια της κακής ερμηνείας σου και ασυνεσίας; Ουχί δε τω Ιακώβ φανείς ο Θεός, ηνίκα επάλαισεν μετ’αυτού, είπεν αυτώ, ότι «Από του νυν ουκέτι κληθήσεται το όνομα σου Ιακωβ, αλλά Ισραήλ;» και μυριάκις μετά ταύτα και ο Θεός, και η Γραφή, και αυτός εαυτόν Ιακώβ εκάλεσεν. Τι ουν ου διαπεπτώκασιν, και ούτως είσιν αβέβαιοι οι λόγοι του Θεού;

Χριστιανός:  Δεν είπε έτσι ο Θεός , ότι « θα την δώσω στα τέκνα σου τη γη αυτή», αλλά, του είπε «Σε εσένα και στους απογόνους σου θα δώσω τη γη.Ομοίως και στον Ιακώβ είπε ότι «Αυτή τη γη που έδωσα στους πατέρες σου, στον Αβραάμ και στον Ισαάκ, σε εσένα θα την δώσω αυτήν, και στο σπέρμα σου μαζί μ’εσένα.

Ούτε ο Ιακώβ βάδισε ένα βήμα στη γη που του είπε ο Θεός, και όχι μόνο αυτό, αλλά και δεν  πέθανε εκεί στη γη που του υποσχέθηκε.

Σε ξένη γη πέθανε. 

Βλέπεις ότι κατ’αυτόν τον τρόπο (κατά γράμμα) που κατανοείς τις Γραφές βγάζεις τον Θεό ψεύτη αφού δεν έχουν εκπληρωθεί κατά γράμμα τα όσα του υποσχέθηκε. 

Το ότι και πρός τόν Ιακώβ είπε «Έθνη και συναγωγή τών εθνών από εσένα θα προέλθουν;» 
Που είναι, η πώς τα έθνη γεννήθηκαν από τόν Ιακώβ; 

Αλλά και όταν του είπε του Ιακώβ ο Θεός ότι «θα σε προσκυνήσουν οι υιοί του πατρός σου,και το σπέρμα σου θα τούς κυριεύσει αυτούς».

Πώς του είπε του Ιακώβ σε πληθυντικό αριθμό ο Θεός «οι αδελφοί σου» ενώ ο Ιακώβ είχε μόνον έναν αδελφό τόν Ησαύ, και πότε προσκύνησε τόν Ιακώβ ο Ησαύ ,όπως είχε πει ο Θεός; 

Όχι μόνον δέν τόν προσκύνησε ο Ησαύ τόν Ιακώβ όπως είχε πει ο Θεός στο Ιακώβ αλλά έγινε το αντίθετο, ο Ιακώβ προσκύνησε τόν Ησαύ επτά φορές, αλλά και δεσπότη τόν είπε τόν Ησαύ ο Ιακώβ, και επιπλέον με φόβο και τρέμοντας  όλη του τη ζωή τήν πέρασε.Αλλά και μετά από τόσα έτη που είχαν αφότου πέρασαν τήν Αίγυπτο, δήλωσε ο Μωυσής στόν πρώτο τόν αρχηγό τών Υιών του Ησαύ, ότι «Αδελφοί δικοί σας είμαστε, δώστε το μήνυμα στούς δικούς σας ότι εμείς θα διαβούμε μόνον από το έδαφός σας,  επειδή ακολουθούμε τήν βασιλική οδό η οποία είναι όλο ευθεία χωρίς να στρίψουμε δεξιά ή αριστερά για να φτάσουμε στόν προορισμό μας.

Μέχρι τότε τα τρόφιμά μας θα τα αγοράζουμε έως ότου να διαβούμε στη γη που μας δώρισε ο Θεός.Και τούς είπε αυτούς ο αρχηγός τών Υιών του Ησαύ ότι «Όχι, εάν περάσετε από τήν γήν μου, θα σάς σκοτώσουμε όλους εσάς». Και δέν τήν ανέτρεψε αυτή τήν κατάσταση ο Θεός, αλλά μάλλον τήν επικύρωσε περισσότερο και τούς είπε «Τη γη αυτή τήν έδωσα στόν Ησαύ, μήν τούς πλησιάσετε» και τα λοιπά.Πώς λοιπόν εξεπλήρωσε όλα αυτά πού  υποσχέθηκε ο Θεός στόν Ιακώβ, αυτά που του είπε, ότι «θα σε προσκυνήσουν οι υιοί του πατρός σου και οι αδελφοί σου, και εσύ και οι απόγονοί σου θα τούς κυριεύσετε αυτούς;» Βλέπεις ω Ιουδαίε ότι από τήν απερισκεψία σου, και από τήν κακή ερμηνεία σου τήν κατά γράμμα όπως λες,  βγάζουμε τόν Θεό ψεύτη αφού δέν έκανε αυτά που υποσχέθηκε; Δέν φάνηκε στόν Ιακώβ ο Θεός και πάλεψε μαζί του και του είπε, ότι από τώρα δέν θα σε λένε Ιακώβ αλλά Ισραήλ; Αλλά μετά από αυτό ο ίδιος ο Θεός και η Γραφή χίλιες φορές συνέχιζαν να τόν λένε πάλι με το παλαιό του το όνομα «Ιακώβ» αντί να τόν πούνε «Ισραήλ».Τι λοιπόν, εξέπεσαν και έτσι είναι αβέβαιοι οι Λόγοι του Θεού;

Ιουδαίος: Αλλ’εγώ , φησίν, ειμί ο υιός ισραήλ, και εμοί αι επαγγελίαι.

Ιουδαίος: Αλλ’εγώ, είπε ο Ιακώβ, είμαι ο υιός Ισραήλ, και δικές μου είναι οι επαγγελίες.

Χριστιανός:  Ουχί · αλλ’εγώ ειμι ο του Ισραηλ υιός. Εν τίνι γαρ επί τω Ισραηλ εγκαυχάσαι; ότι την τρίχα έσχεν ουλήν, η το σώμα μέγιστος παρά τους άλλους ην, η κράτιστος, η παρηλλαγμένην έσχεν μορφήν;

Χριστιανός: Όχι, ο Ιακώβ είπε, εγώ ειμι του Ισραήλ υιός (αντιστρέφει τις λέξεις Ισραηλ υιός). Για ποιό πράγμα επί τον Ισραήλ εγκαυχάσαι; ότι η τρίχα έγινε ουλή, η ότι το σώμα του ήταν μεγαλύτερο από αυτό των άλλων, η ήταν πιο δυνατός , η είχε παραλλαγμένη τη μορφή του;

Ιουδαίος: Ουχί· αλλ’ότι θεοσεβής ην

Ιουδαίος: Όχι γι’αυτά, αλλά για το ότι ήταν θεοσεβής.

Χριστιανός:  Πας ουν θεοσεβής, και θεοφιλής, τους τρόπους Ισραήλ σέβων και αγαπών, λέγω, ότι Υιός ειμι του Ισραήλ εξομοιούμενος αυτώ τοις τρόποις και τη πίστει.Ώσπερ γαρ αι ευλογίαι ήσαν του Ησαύ του πρωτοτόκου, ελθών δε Ιακώβ, και ειπών τω πατρί αυτού · «Εγώ ειμι Ησαύ» , μη ων Ησαύ, τας ευλογίας έλαβεν, και ου μετέτρεψεν αυτάς Ιακώβ ουδέ μετά το νοήσαι την απάτην· ούτω καγώ σοι λαμβάνω τας επαγγελίας λέγων, υιός υπάρχειν του Ισραηλ.

Χριστιανός:  Θεοσεβής και θεοφιλής, είναι ο καθένας  που σέβεται και αγαπά τους τρόπους του Ισραήλ, γι’αυτό κι εγώ μπορώ κατά τον ίδιο τρόπο να σου πώ  ότι είμαι  υιός Ισραήλ  εξομοιούμενος των τρόπων και της πίστης του Ιακώβ. Όπως οι ευλογίες ήταν του Ησαύ του πρωτοτόκου, αλλά όταν ήλθε ο Ιακώβ και είπε στον πατέρα του ότι «εγώ είμαι ο Ησαύ», χωρίς να είναι ο Ησαύ, και έτσι έλαβε τις ευλογίες ,αλλά και ο Ιακώβ δεν τις μετέστρεψε μετά ακόμη κι όταν κατάλαβε την απάτη , έτσι κι εγώ κατά τον ίδιο τρόπο σου  λέγω ότι υιός είμαι του Ισραήλ.